Ograniczenia w obrocie gotówką są ważnym narzędziem dla rządów państw do zarządzania stabilnością gospodarczą. Są one sposobem kontrolowania, ile gotówki ludzie mogą użyć do dokonywania płatności i ile mogą trzymać w swoich portfelach. Ograniczenia w obrocie gotówką mogą pomóc w zapobieganiu inflacji i chronić gospodarkę przed praniem pieniędzy i innymi przestępstwami finansowymi. Ważne jest, aby zrozumieć różne rodzaje ograniczeń w obrocie gotówkowym, co one oznaczają i jak działają. Znając te zasady, osoby fizyczne i firmy mogą używać gotówki jako części swojej strategii finansowej
W tym artykule przedstawimy przegląd różnych rodzajów ograniczeń w obrocie gotówkowym, w tym różne zasady i przepisy obowiązujące w różnych krajach.
Ograniczenia w obrocie gotówkowym to limity dotyczące tego, ile gotówki można użyć do transakcji, w tym zarówno biznesowych, jak i osobistych. Ograniczenia obrotu gotówkowego mogą być wprowadzone na poziomie indywidualnym lub branżowym. Indywidualne ograniczenia obrotu gotówkowego są nakładane na każdą osobę, niezależnie od branży, w której pracuje. Branżowe ograniczenia obrotu gotówkowego nakładane są na cały sektor gospodarki. Ograniczenia obrotu gotówkowego mogą być różne. Mogą one wpływać na to, ile gotówki może być przechowywane w posiadaniu danej osoby, ile gotówki może być wysyłane lub otrzymywane jako płatność za towary lub usługi oraz ile gotówki może być przechowywane na koncie osoby lub firmy.
Ograniczenia w obiegu gotówki mogą wpływać na osoby fizyczne i firmy poprzez ograniczanie ilości gotówki, która może być użyta do transakcji oraz tego, ile gotówki można trzymać w portfelu. Ograniczenia te są często nakładane w okresach niestabilności i niepewności gospodarczej. Mogą być również wprowadzone jako środek zapobiegawczy w celu ochrony ludzi przed przestępstwami finansowymi i utrzymania stabilnej gospodarki. Ograniczenia w obrocie gotówką mogą mieć negatywny wpływ na osoby fizyczne i przedsiębiorstwa. Mogą one na przykład prowadzić do wydłużenia czasu oczekiwania w bankach i utrudniać dokonywanie płatności. Mogą one również zmniejszyć konkurencję w danej branży, jeśli utrudniają przedsiębiorstwom otrzymywanie płatności od klientów. Ograniczenia w obrocie gotówką mogą stanowić wyzwanie dla osób prywatnych i przedsiębiorstw. Aby zapewnić, że ich transakcje gotówkowe przebiegają bezproblemowo pomimo ograniczeń pieniężnych, osoby fizyczne i firmy powinny zapoznać się z zasadami i przepisami obowiązującymi w ich kraju. Mogą również szukać sposobów na zmniejszenie wpływu ograniczeń w obrocie gotówkowym poprzez znalezienie alternatywnych sposobów płacenia za towary i usługi.
Podobnie jak w przypadku wielu aspektów polityki gospodarczej, nie istnieją jedne międzynarodowe ramy regulacyjne dotyczące ograniczeń w obrocie gotówkowym. Każdy kraj ma swój własny zestaw zasad i regulacji dotyczących ograniczeń pieniężnych. Niektóre przykłady ograniczeń w obrocie gotówkowym obejmują limity dotyczące ilości gotówki, która może być przechowywana na rachunkach bankowych, ilości gotówki, która może być wypłacana z rachunków bankowych oraz ilości gotówki, która może być wymieniana z jednej waluty na drugą. W niektórych krajach zasady te dotyczą zarówno przedsiębiorstw, jak i osób fizycznych. W innych krajach dotyczą one albo przedsiębiorstw albo osób fizycznych, ale nie obu. Zasady różnią się również w zależności od rodzaju wprowadzonych ograniczeń obrotu gotówkowego. Niektóre przykłady ograniczeń w obrocie gotówką obejmują limity ilości gotówki, która może być przeliczona z jednej waluty na drugą, ilość gotówki, która może być przechowywana na rachunkach bankowych oraz ilość gotówki, która może być przechowywana w formie fizycznej i cyfrowej.
Transakcje bezgotówkowe to rozliczenia finansowe dokonywane pieniędzmi w formie znaków cyfrowych, czyli bez użycia gotówki. Płatność bezgotówkowa polega na elektronicznym transferze środków pieniężnych między dwoma kontami bankowymi.
Transakcje gotówkowe są to rozliczenia finansowe dokonywane pieniędzmi w formie gotówki – banknotami i monetami. Płatności gotówkowe polegają na fizycznym obrocie pieniędzmi.
Istnieją następujące sposoby zapłaty gotówkowej:
Osoby prowadzące działalność gospodarczą (przedsiębiorcy) mogą co do zasady regulować swoje zobowiązania związane z wykonywaną działalnością gospodarczą (płacić i przyjmować płatności od innych przedsiębiorców) gotówką lub w formie bezgotówkowej, czyli za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy.
Kiedy stroną transakcji jest przedsiębiorca, możliwość płacenia gotówką podlega ograniczeniom. Przedsiębiorca nie może zapłacić gotówką, jeżeli jednorazowa wartość transakcji przekracza równowartość 15 tys. zł brutto. Gdy wartość transakcji przekracza 15 tys. zł brutto, płatność musi być zrealizowana w formie bezgotówkowej z wykorzystaniem rachunku płatniczego. Naruszenie tego obowiązku wywołuje negatywne skutki podatkowe po stronie przedsiębiorcy, który naruszył nakaz wynikający w ww. przepisów, polegające na utracie prawa do zaliczenia poniesionego wydatku do kosztów uzyskania przychodów. Limit ten obowiązuje do 31 grudnia 2023 roku.
Od 1 stycznia 2024 roku limit płatności gotówkowych zostanie obniżony z 15 tys. do 8 tys. brutto. Od 2024 roku wchodzi również w życie limit dla konsumentów, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 20 tys. zł lub równowartość tej kwoty.