Podatek VAT w Polsce i na świecie - wybrane zagadnienia
Być może trudno to sobie wyobrazić, ale był kiedyś taki czas w życiu gospodarczym naszego kraju, kiedy podatek VAT nie istniał. Został on wprowadzony ustawą z dnia 8 stycznia 1993 r., która weszła w życie dnia 5 lipca 1993r. jako podatek od towarów i usług.
Jego poprzednikiem był podatek obrotowy funkcjonujący w Polsce do dnia 4 lipca 1993 roku i jego główną cechą było to, że liczony był od całej wielkości sprzedaży bez możliwości odliczenia zapłaconego podatku przez kontrahenta we wcześniejszej fazie. Wyliczany był od obrotu brutto. Tym właśnie różnił się od naszego obecnego podatku VAT.
Podatek VAT - co to takiego?
Jest to taki rodzaj podatku, który ponosimy za każdym razem, kiedy dokonujemy zakupu towaru lub usługi. Jest to kwota, którą dolicza się do wartości netto każdej transakcji kupna-sprzedaży i działa w taki sposób, że zawsze obciąża konsumenta.
Jest to rodzaj podatku, który jest wprowadzany na każdym etapie produkcji. Przedsiębiorcy mają prawo go odliczyć, o ile wiąże się on z opodatkowaną działalnością. Wszystko po to, aby przedsiębiorca, który nie jest konsumentem towarów, nie musiał odczuwać jego skutków.
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością płacenia podatku VAT. Podatek VAT doliczony jest do różnicy między kosztami zakupu a ceną dalszej sprzedaży. Istnieją jednak okoliczności, które zapewniają prawo do zwolnienia z tego obowiązku.
Aby poprawnie wystawić fakturę sprzedaży, trzeba znać stawkę podatku VAT, jaką należy zastosować do danej transakcji.
Podatek VAT - historia
Oficjalnie uznaje się, że koncepcję podatku VAT jako pierwszy zaprezentował 10 kwietnia 1954 r. francuski inżynier Maurice Laure. Natomiast pod koniec lat 60-tych XX wieku w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej rozpoczął się proces harmonizacji podatkowej. Pojawiła się konieczność opracowania i wdrożenia wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Value Added Tax). Było to spowodowane tym, że pięć spośród sześciu krajów, które w 1958 roku ustanowiły EWG stosowało zasadę, że część naliczonego podatku w kolejnych fazach obrotu stanowi de facto podatek od podatku, co powodowało podwyższenie ceny. W kolejnych latach przyjęto dyrektywy w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich dotyczących podatków obrotowych, co ustanowiło wspólny system podatku VAT.
Dziś wiemy już, że VAT od czasu powstania stał się bardzo ważnym narzędziem opodatkowania i do dnia dzisiejszego stanowi istotne źródło dochodów wielu współczesnych gospodarek.
Na przestrzeni lat podatek VAT zyskał dużą popularność, wprowadzano go w kolejnych krajach na całym świecie, np. w Danii (1967 r.), Meksyku (1980 r.), Chinach (1984 r.), Nowej Zelandii (1986 r.), Kanadzie (1991 r.), Australii (2000 r.) czy Indiach (2005 r.).
Historia Podatku VAT w Polsce rozpoczęła się więc w roku 1993 pod wodzą rządu, którym kierowała Hanna Suchocka. Wprowadzenie go było jego największym sukcesem zwielokratniając wpływy do budżetu na lata.
Podatek VAT - teraźniejszość
Aktualnie VAT jest podatkiem obowiązkowym we wszystkich krajach Unii Europejskiej.
Zgodnie z Dyrektywą Rady Europejskiej 2006/112/EC minimalną stawką podstawową podatku VAT jaką mogą stosować państwa członkowskie Unii Europejskiej jest 15%. Dyrektywa nie określa maksymalnej wysokości stawki podstawowej, a w praktyce państwa członkowskie Unii Europejskiej stosują zróżnicowane stawki podatku VAT.
Zestawienie stawek VAT państw członkowskich Unii Europejskiej:
| Państwo | Podstawowa stawka VAT | Obniżona stawka VAT |
|---|---|---|
Wielka Brytania Austria Belgia Bułgaria Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Chorwacja Irlandia Litwa Łotwa Luksemburg Malta Niemcy Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Włochy | 20% 20% 21% 20% 19% 21% 25% 20% 24% 20% 24% 21% 21% 25% 23% 21% 21% 17% 18% 19% 23% 23% 19% 20% 22% 25% 27% 22% | 5%, 0% 13%, 10% 12%, 6%, 0% 9% 9%, 5% 15%, 10% - 9% 14%, 10% 10%, 5.5%, 2.1% 13%, 6% 10%, 4% 9% 13%, 5% 13.5%, 9%, 4.8%, 0% 9%, 5% 12%, 5% 14%, 8%, 3% 5%, 7%, 0% 7% 8%, 5% 13%, 6% 9%, 5% 10% 9.5% 12%, 6%, 0% 18%, 5% 10%, 5%, 4% |
Jak widać z powyższego zestawienia Polska znajduje się w grupie Państw stosujących jedną z wyższych podstawowych stawek VAT.